Fundacja Jana Kazimierza podskarbiego wielkiego koronnego i Jana Dobrogosta Krasińskiego wojewody płockiego (początek 1668 r.), składa się z kościoła, budynku dawnego klasztoru ojców reformatów oraz zabudowań gospodarczych: browaru i tkalni otoczonych ceglanym murem.
Barokowy kościół parafialny pod wezwaniem św. Piotra z Alkantary i św. Antoniego z Padwy projektu wybitnego architekta Tylmana van Gameren, zbudowany został w latach 1693- 1706. Fasada kościoła z kamiennymi posągami św. Franciszka i św. Piotra z Alkantary oraz figurą Chrystusa - Serafina na szczycie frontonu. Wieżyczka sygnaturki ozdobiona jest pozłacanymi herbowymi Ślepowronami Krasińskich.
Wnętrze wykonane według przepisów reguły reformatów. Monumentalny ołtarz główny ze wspaniałym, drewnianym krucyfiksem Schlütera (przed 1693 r.); piękny nagrobek Jana Dobrogosta Krasińskiego autorstwa wybitnych artystów m.in. Tylmana van Gameren (projekt) i Andreasa Mackensena II (złotnictwo). W ołtarzach obrazy olejne pędzla Szymona Czechowicza, Jana Niezabitowskiego i Józefata Łukaszewicza z XVIII i XIX w. W kopule fresk „Kościół Triumfujący” z 1710 r. zaliczany do największych osiągnięć Michała Anioła Palloniego, zapewne jego ostatnie dzieło. W mniejszych kopułkach freski Sebastiana Ecksteina z poł. XVIII w.
W podziemiach pod kościołem udostępniana do zwiedzania krypta-nekropolia z zachowanymi przez 300 lat zmumifikowanymi zwłokami szlachty, mieszczan i zakonników.
Zabudowania klasztorne ojców reformatów powstały w latach 1706 – 1711. Wewnątrz wirydarz z krużgankiem dekorowanym polichromiami z XVIII w. przedstawiającymi świętych franciszkańskich i sceny religijne. Klasztor skasowały władze carskie w 1864 r. za pomoc udzielaną przez zakonników powstańcom styczniowym.
Położony jest 500 metrów od rynku przy ulicy Kościuszki. W ołtarzu głównym umieszczono wspaniałą rzeźbę Chrystusa Ukrzyżowanego dłuta Andrzeja Schlütera.
Przewodnik po Zespole Poreformackim: Marek Sobisz – tel. 791 176 604
www.klasztorwegrow.pl
Foto: M.Rząca
]]>Kościół gotycki z XVI w. spalony przez Szwedów 13 kwietnia 1703 r. w czasie wojny północnej. Odbudowany w stylu barokowym w latach 1703 – 1707 na zlecenie ówczesnego właściciela miasta Jana Dobrogosta (Bonawentury) Krasińskiego. Z dawnego kościoła obronnego pozostały dwie wieżyczki ze strzelnicami oraz charakterystyczne gotyckie szkarpy wspierające ściany budynku. Nad świątynią górują figury świętych Piotra i Pawła. Spiczaste wieżyczki wieńczą ich atrybuty: odwrócony krzyż i klucze Piotra oraz miecz i księga Pawła. Na wieżyczce sygnaturki błyszczy pozłacany herb fundatora - Ślepowron. Nad wejściem tablica erekcyjna z 1707 r.
Przy budowie i dekoracji świątyni pracowali najwybitniejsi przedstawiciele warszawskiego środowiska artystycznego z pocz. XVIII w. Autorem mógł być słynny architekt Tylman van Gameren, choć dopuszcza się także udział Jana Reisnera. Posągi wykonał warsztat rzeźbiarski słynnego Andrzeja Schlütera. Pracami budowlanymi kierował Carlo Ceroni.
Wewnątrz oglądać można 9 ogromnych, malowanych ołtarzy iluzjonistycznych wykonanych w latach 1707 – 1708 przez, najwybitniejszego ówcześnie malarza fresków w Polsce, Michała Anioła Palloniego, niesamowity obraz „Taniec Śmierci” nieznanego autora oraz dzieła Szymona Czechowicza z XVIII w. i cenną galerię portretów dobrodziejów kościoła w zakrystii.
W zakrystii wisi także słynne Zwierciadło Twardowskiego – metalowe lustro o wadze 17,8 kg oprawione w ramę z napisem łacińskim, w tłumaczeniu: Sztuki magiczne tym lustrem Twardowski pokazywał, lecz na chwałę bożą obrócone (to) jest. Tradycja łączy je z osobą sławnego czarodzieja Jana Twardowskiego, który wywołał z jego pomocą widmo Barbary Radziwiłłówny dla króla Zygmunta Augusta. Cesarz Napoleon I przebywając w 1812 r. w Węgrowie ujrzał w zwierciadle swoją fatalną przyszłość i wyładował swój gniew tłukąc je szpicrutą. Po raz drugi pękło, gdy rzucił w nie kluczami ksiądz, który zamiast swojego odbicia zobaczył wykrzywiony pysk diabła. Lustro jest znane w całym kraju i przyciąga wielu turystów.
Przewodnik po Bazylice Mniejszej
Jan Mielniczek – tel. 510 703 945
Foto: H.Kowalewski
]]>Usytuowany jest na północnej pierzei rynku. Barokowy zajazd, kryty dachem mansardowym z lukarnami, z falistym szczytem zwieńczonym gwiazdą, zbudowany w połowie XVIII w. zapewne wg projektu Wincentego Rachettiego. Swoją nazwę zawdzięcza kupcom gdańskim, którzy utrzymywali w mieście faktorię handlową w czasach, gdy Węgrów był węzłem łączącym ważne szlaki handlowe z czterech krańców Rzeczypospolitej: Wielki Gościniec Litewski z Warszawy do Wilna oraz trakt z Gdańska do Łukowa i Lwowa. Kupcy zajmowali się handlem zbożem i bydłem, byli wśród nich także Szkoci żyjący w Gdańsku.
Obecnie Dom Gdański mieści Miejską Bibliotekę Publiczną, która posiada m.in. bogato wyposażony Gabinet Zbiorów Regionalnych oraz interesujące Muzeum Tkaniny Podlaskiej prezentujące sztukę ludową z okolic Węgrowa. W piwnicach Domu Gdańskiego znajduje się galeria wystaw czasowych. Mieści się tu także Centrum Informacji i Promocji Turystycznej.
Foto: H.Kowalewski
]]>Węgrów jako miasto prywatne pod władzą magnackiej rodziny Kiszków od 1558 do 1592 r. był jednym z głównych centrów polskiego arianizmu. Przebywali tu tak znani przedstawiciele braci polskich, jak Marcin Krowicki i Piotr z Goniądza. W Węgrowie odbywały się synody i dysputy teologiczne pomiędzy różnymi odłamami protestantyzmu.
Lokalna tradycja identyfikuje późnorenesansowy w kształcie dom z drukarnią, w której arianie (bracia polscy) publikowali do roku 1570 swoje księgi teologiczne i programowe manifesty, w tym dzieła sławnego teologa Piotra z Goniądza. Doktrina pura et clara de praecepuis Christianae religionis articulus...; O Synu Bożym iże był przed stworzeniem świata, O trzech, to jest o Bogu, o Synu jego i o Duchu ś. przeciwko Trójcy sabelliańskiej; O ponurzaniu chrystiańskim, przeciwko chrztu nowochrzczeńców niedawny.
Karierę Węgrowa jako ośrodka braci polskich zakończyła śmierć Jana Kiszki. Książę Krzysztof Radziwiłł „Piorun”, który w 1592 r. poślubił Elżbietę – wdowę po Kiszce, wypędził „ministrów” ariańskich, a chłopów siłą wcielił do kościoła kalwińskiego. Pozostała tradycja Węgrowa jako kolebki arianizmu polskiego.
Foto: H.Kowalewski
]]>Pomnik na mogile Powstańców Styczniowych przy Gościńcu Niepodległości to wielki głaz narzutowy, przyciągnięty ręcznie przez mieszkańców Węgrowa w 1917 r. Postawiony w hołdzie poległym, w szturmie na rosyjskie armaty, powstańcom z oddziału Jana Matlińskiego i Władysława Jabłonowskiego podczas słynnej bitwy pod Węgrowem 3 lutego 1863 r., nazwanej później w poezji „Polskimi Termopilami”.
Prace kamieniarskie wykonał znany warsztat warszawski Bolesława Sypniewskiego, który na pomniku umieścił inskrypcję – wiersz autorstwa Witolda Roguskiego: Na Prochach Waszych z Pól Polskich Kamienia Wznoszą Przez Pamięć Wdzięczne Pokolenia.
W tym miejscu odbywają się ślubowania harcerskie i obchody upamiętniające bohaterskich powstańców walczących 3 lutego 1863 r.
Więcej informacji na stronie: http://www.bitwapodwegrowem.pl
Foto: H.Kowalewski
]]>Reprezentacyjny późnobarokowy gmach ufundowany przez Jana Dobrogosta Krasińskiego zbudowany zapewne według projektu malarza i architekta Jana Reisnera dla Instytutu Księży Komunistów (bartoszków) osiedlonych w 1711 r. w Węgrowie. Księża opiekowali się kościołem p.w. Wniebowzięcia NMP oraz filialnym w Starejwsi, prowadzili szkołę średnią (w czasach Komisji Edukacji Narodowej – podwydziałową) oraz seminarium duchowne. Węgrowską szkołę księży komunistów zlikwidował rząd rosyjski w 1833 r. w ramach represji po powstaniu listopadowym. W 1839 r. bartoszkowie zostali zmuszeni do opuszczenia Węgrowa, a ich zabudowania w większości przejął garnizon rosyjski.
W przeszłości zespół kolegium posiadał trzy skrzydła kryte dachówką, z dwiema wieżami usytuowanymi na przeciwległych krańcach ul. Kościelnej. Do naszych czasów zachowała się jedna z wież zwieńczona pięknym barokowym hełmem. W czasie II wojny korpus główny budynku nadbudowano o 1 piętro, był on siedzibą żandarmerii niemieckiej. Po wojnie znajdował się tu areszt UB. Wieziono w nim i torturowano patriotów - żołnierzy podziemia niepodległościowego, którym poświęcona jest tablica umieszczona obok wejścia przy ul. Kościelnej.
Foto: M.Rząca
]]>Budowla salowa, z kruchtą i chórem muzycznym, ukończona w 1838 r. Wieża późniejsza, zwieńczona hełmem piramidalnym. Inicjatorem budowy nowego kościoła był młody pastor Karol Tetfejler pochowany na cmentarzu w Węgrowie. W prezbiterium znajduje się drewniany ołtarz z obrazem olejnym „Chrystus w Ogrójcu” i figurami św. Piotra i św. Pawła z 1860 r. oraz zabytkowa chrzcielnica kamienna. Organy na chórze zaliczają się do najcenniejszych zabytków tej kategorii w Polsce.
Obok kościoła dawna plebania murowana zbudowana w 1763 r., ufundowana przez bankiera króla Stanisława Augusta Poniatowskiego - słynnego Piotra Fergusona Teppera.
]]>Foto: H.Kowalewski
]]>Cmentarz Ewangelicki, Ewangelicki Kościół Parafialny z 1679 r. Obecnie Kaplica Cmentarna.
Kościół postawiony w miejscu świątyni kalwińskiej z 1634 r. podpalonej jakoby przez reformatów w 1678 r.
Kościół postawiony w miejscu świątyni kalwińskiej z 1634 r. podpalonej jakoby przez reformatów w 1678 r. Według legendy postawiono go w ciągu jednej doby, aby spełnić warunek postawiony przez niechętnego ewangelikom biskupa łuckiego: kościół o prostym planie i kształcie zmontowano z przygotowanych wcześniej gotowych elementów.
Do czasu ukończenia budowy nowego kościoła murowanego w roku 1838, kościół modrzewiowy pełnił funkcję głównej świątyni parafii ewangelicko-augsburskiej oraz, czasowo, ewangelicko-reformowanej. Ten najstarszy kościół drewniany w siedleckiem, był świątynią parafialną dla luteran warszawskich od 1651 r. do 1755 r. (!)
Cmentarz przykościelny. Kościół i cmentarz zachowują tradycyjny układ świątyni chrześcijańskiej, w którym zmarłych grzebano w obrębie sfery sacrum wyznaczonej przez ogrodzenie wokół kościoła. Na cmentarzu zachowało się wiele interesujących pomników, tworzących często kwatery rodzinne. Najstarsze z nich to barokowe płyty z szarego piaskowca ozdobione symbolami śmierci i marności spraw doczesnych (Vanitas): Anny Henderson z d. Liddel (1696) oraz burmistrza Archebalda Campbella z 1692 r. z herbem szkockiej rodziny Campbell of Argyll. Po rodzinach ze Szkocji pozostały także płyty familii Hueys oraz Campbell z przełomu XVII/XVIII, a także klasycystyczne pomniki z XIX w., w tym obelisk Edwarda Marskiego poległego 3 lutego 1863 r. w bitwie pod Węgrowem.
]]>Rynkiem wiążą się początki Węgrowa. W 1414 r. przy placu targowym rozpoczęto budowę kościoła p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, Świętych Apostołów Piotra, Pawła i Andrzeja oraz Świętej Katarzyny, który ufundował w „swojej dziedzicznej wsi” wojewoda mazowiecki Piotr Pilikowic herbu Rogala.
Rynek miał kształt trójkąta wyznaczanego przez szlaki handlowe: Wielki Gościniec Litewski, jeden z najważniejszych szlaków Rzeczypospolitej łączący Warszawę z Wilnem oraz trakt gdański z Gdańska do Łukowa i Lwowa. W XVII w. przybrał regularny kształt. Pośrodku placu stał otoczony sukiennicami ratusz uwidoczniony na portrecie J. D. Krasińskiego z 1712 r., zniszczony w niewiadomym czasie, którego rozległe fundamenty odkryte zostały w 2011 r.
Z dawnej zabudowy miejskiej zachowała się bazylika zajmująca całą wschodnią pierzeję rynku, stojąca w miejscu pierwszego kościoła z 1414 r. Zabytkowy budynek z zegarem w narożniku ulicy Kościelnej to dawne kolegium księży komunistów (bartoszków) z I poł. XVIII w. Pierzeję północną zajmuje ciąg kamieniczek z II poł. XIX w. i Dom Gdański – barokowy dwór miejski z poł. XVIII w., niegdyś faktoria handlowa kupców gdańskich. Naprzeciw, po stronie południowej rynku, osiemnastowieczny budynek stacji poczty konnej i zajazdu, w którym nocowali znakomici goście, w tym król Stanisław August Poniatowski.
W narożnym budynku pierzei zachodniej przy ul. Żeromskiego kamienna tablica ku czci zakładników rozstrzelanych na rynku przez okupantów niemieckich w 1944 r.
Obecny wygląd Rynek Mariacki zawdzięcza rewitalizacji ukończonej w 2011 r. Zlikwidowano wówczas ulicę prowadzącą wzdłuż pierzei północnej zastępując ją traktem pieszym. Całość placu wyłożona została granitowymi płytami. Wymieniono oświetlenie i elementy małej architektury, zmodyfikowano wygląd zieleni miejskiej, nawierzchnie uliczne i chodniki wokół rynku, pośrodku rynku umieszczona została fontanna. Budynki zabytkowe otrzymały efektowną iluminację nocną. Rynek Mariacki jest centralnym punktem Węgrowa, miejscem spotkań, uroczystości, imprez i wydarzeń artystycznych.
Foto: H.Kowalewski
]]>